انتخابات یعنی همین؟؟؟

انتخابات مجموعه عملیات است که در جهت گزینش فرمان روایان و نمایندگان باتعیین ناظران برای مهار کردن قدرت تدبیر شده است. از این دیدگاه انتخابات به معنی فنون گزینش و شیوه های مختلف تعین نمایندگان است. ابزاری است که به وسیله ای آن می توان اراده ای شهروندان را در شکل گیری نهاد های سیاسی و تعیین متصدیان اعمال و اقتدار سیاسی مداخله داد. 
در کشور های بامدنیت و فرهنگ، مردم به خاطر تعین سرنوشت سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی خود از طریق صادقانه عمل انتخاب نماینده و وکیل مورد اعتماد ، سهم می گیرد.
انتخابات را می توان به عنوان یک نبرد و کاروزار میان نامزدان برای یک پوست نیز دانیست که با پایان یافتن رقابت ، بازی نبرد نیز پایان یافته است. اما انتخابات پارلمانی افغانستان تابع هیچ قانون و قاعده ای نبوده و شکست پایان بازی را رقم نزده است. با اعلان نتایج انتخابات توسط کمیسیون مستقل انتخابات و تحت نظارت هیئت ها و ناظران بین المللی و ملی انتظار این بود که رقابت های انتخاباتی پایان اعلان می شد و مردم لحظه ای نفس های آرام می کشیدند و نتایج انتخاب خویش را میدیدند.
اکنون ماهها از اعلان نتایج انتخابات می گذرد. اما جنجال های انتخابات از همان روز اول بیشتر و شدید تر به نظر می رسد. این انتخابات در افغانستان از یک پروسه ای دیموکراتیک به یک عمل سیاسی برای بازی گران عرصه ای سیاست افغانستان مبدل شده است. اما به فکر من نتیجه ای این بازی سیاسی خطرناک که بازی گران سیاست آنرا به راه انداخته اند جز بی اعتمادی مردم به نهاد های ملی و بدتر ساختن اوضاع کنونی کشور چیزی دیگری حاصل نیست.

اعلام نتایج انتخابات ، و پس از آن ابراز نارضایتی عده ای از اعضای پارلمان سابق و حکومت از نتیجه ای بدست آمده ، دخالت هی مستقیم و غیر مستقیم حکومت در کار های که اساسآ مربوط به کمیسیون مستقل انتخابات است و نهاد های دیگر حق دخالت را ندارد، و به دنبال آن تشکیل محکمه ویژه انتخاباتی و تحت فشار قرار دادن پارلمان برای ماهها و مبهم گویی ها و دوپهلو گویی های حکومت و.......... در نهایت اعلام  حکم محکمۀ انتخاباتی که بر اساس آن شصت دو وکیل برحال جای شان را به شصت دو وکیل معترض بدهند ، همه برای توجیه خود به مبهماتی از مواد قوانین نافذه کشور از جمله قانون اساسی تمسک جسته اند. آنجه در قوانین کشور روشن است به فراموشی سپرده شده است. قانون انتخابات و قانون اساسی کشور در مورد انتخابات احکام صریحی دارند که عموم مردم افغانستان به آن واقف و بر همان اساس رأی داده اند. شاید برای کسی حتی بی سواد ترین فرد ، این مسئله مبهم و نا مفهوم نبوده باشد که کمیسیون مستقل انتخابات مسئولیت ، برگزاری، شمارش و اعلام انتخابات را دارد.
حکومت افغانستان که در چندید دهه ای اخیر با بحران محدودیت و ضعف پایه های حاکمیت خویش مواجه بوده است، باید تحکیم حاکمیت و گسترش آن از نهاد هایی که خود در عزل و نصب افرادش دخیل بوده و بر آن تأکید و پافشاری داشته و به اصطلاح خواسته تا افغانیزه شود، دفاع می کرد. با دخالت حکومت در انتخابات نه تنها برای تخریب و جهه و جایگاه کمیسیون مستقل انتخابات تلاش شده است، بلکه نهاد های دیگری چون قوه قضاییه و سارنوالی و قده مجریه نیز بدون آنکه خود توجه داشته باشد، خود شان و جایگاه شانرا در نظر مردم از دست میدهد.
کمیسیون مستقل انتخابات به عنوان مجری پروسه انتخابات ، از آغاز تا کنون موضوع ثابت و بدون تغیر داشته است و اکنون نیز که کمیسیون بر موضوع قبلی خود استوار است، اعلام حکم محکمه ای خاص با چالش های بیشتر روبه رو شده است. صدها هراز رأی توسط کمیسیون مستقل انتخابات قرنتین شده و از روند شمارش خاج شده اند. این صدها هزار رأی دوباره مستندی برای محکمه ویژه قرار گرفته اند. رای های که به اذعان کمیسیون انتخابات تقلبی و غیر شمارش بوده اند، بر چه اساسی دوباره به جریان افتاده و بازنده هارا برنده و برنده هارا بازنده ساخته است؟
قضیه ای انتخابات پارلمانی ظاهرآ ایان یافتنی نیست. ظاهرآ اراده های از بحرانی شدن این مسئله و ادامه دار شدن آن چندان ناراضی نیستند و این هم به نفع آنها تمام خواهد شد. اراده ها و قوت های به طور مستمر خواسته اند تا افغانستان را به سوی بی ثباتی و بحران به پیش ببرند. حتی ظنی به وجود می آید که دست های در کار است تا پارلمان هر چه بیشتر تضعیف شود و جایگه خود را از دست دهد.

قتل عام سنگ ها:

شعری از " شبگیر پولادیان"

ابر سرخ گریه مــــــــی بارد به بام سنگها                  موج سرب و سرمه می ریزد به کام سنگها

اژدهاک مــــــــاردوش از بارگاه قیر گـون                 می دهد فرمان سرخ قتل عـــــــــــــام سنگها

دستـــــــــهای استخوانــی ز آستین دیو و دد                 می پزد در دیگ وحشت خون خـــام سنگها

در غبار دود و آتش آسمان آتش گـــــــرفت                 ماه نو تاریک شد ز آشوب شــــــــام سنگها

آنکه با خورشید و با باران ستیز آغاز کرد                پای افشارد کنون بر انـــــــــــــــــهدام سنگها

آنکه از تحقیر میلرزد بخود چون کورموش                بزتبابد ذروهً والا مقـــــــــــــــــــــــام سنگها

می کند با تیشه ای بیداد نفرت آفـــــــــــرین                نام نفرتبار خود بر نقـــــــــــــــش نام سنگها

یک سیه مست سیه کردار ز اعماق قرون                 پرکند از خون و آتـــــش سرخ جـــام سنگها

خون تحقیر غـرور خاک می پاشد به خاک                 بانگ فریادی که می خیزد ز بـــام سنــــگها

کشتکار کینه توز دوزخ مـــــــــرگ آوران                کینه می کارد به پاس احــــــــــــترام سنگها

تیرباران های خون آلود را جلاد ومـــرگ                 دشنه می بارد به کام تشنــــــــهء کام سنگها

در بنفشای غــــــــــروب آفتاب غرق خون                 ترعه می بند وســـــــــیاهی در ظلام سنگها

ابـــر سرب داغ و باران های باروت آورد                بــــوی گنداب تعفن در مـــــــــــــشام سنگها

از نفیر انفجار خشم این وحشی پلنــــــــگ                جان دهد آهوی کوهی در کنــــــــــــام سنگها

تا سکوت سهمگین وســــنگ را آتش زدند                می جهد امواج آتـــــــــــــــش از کلام سنگها

نیرو رنای تو آشفتند بودای خمـــــــــــوش                 در زلال برکهً آییـــــــــــــــــــــنه فام سنگها

بـــــرد با امواج توفـــــــان سیه مست کبود                 طرح تندیش تو از نقــــــــــــش مدام سنگها

بشکند دستش که دیـــــــگر برفگن از پاوپر                قامت بالا بلند خــــــوشخرام سنـــــــــــــگها

نالهء دریا و دره گــــــــر شنیدی پیش ازین                بشنو کنون گـــــریه های مستدام سنــــــگها

نغمهً خاموش تو خنیا گربشکسته چنگ!                    با سرود سوگ مــــی خواند تمام سنـــــگها

آه کی رقصد دیگــــــــــر با نوای چنگ تو                 دختران بامیانـــــــی روی بام سنــــــــــــگها

مشت خــــــارایین دشمن کوب بام هندوکش                میرسد روزی که گیرد انتقام سنــــــــــــگها؟

میرسد روزی که دست داد داد از زمـــــان                 برکشد شمشیر خـــــونین از نیام ســـــنگها

رهزن تاریخ را سر بشکند کوه و کمـــــــر                 خوانده ام من این حــــــکایت از پیام سنگها

از تبار ســـــــرخ ققنوسان آتش تــــــــــافته                  زال زر می پرورد کهسار سام سنـــــگها

  روز رستاخیز کوه و دره و دریا و دشت                قامتــــی دارد قیامت با قــــــــــــــیام سنگها

دوبیتی های هزاره گی 1

از شاعر نامعلوم:                اگر چه ملــــــــک کوبندده وطن مو              آو شــــی از شیرینی قنده وطــــــن مو                ملک ارکس ده شان خود شی خوبه             ازی بهشتا نـــــــوربنده وطــــــــــن مو         از خودم:                وطــن صدقه درخت و سبزه زار تو              صدقه یی قـــــریه و قـــــول و دیار تو                صدقه یی بـــــرف زمستون تو شوم             صـــــدقه یی گلایی روز بــــــــــهار تو               ***************************************************               کــوه و کــوتل و راهای کمـــــارشی              درختـــایی قشنگ، بیدو چنــارشــــــی               ده هیچ جایــــــــــی دنیا پیدا نموشه              هـــــوایی صاف روزایی بـــــــهار شی               **************************************************               از پاریســــی دیگا وطــــن مو پیشه              چمن و گلای شـــــی دله می ریـــــــشه               اگه بــوگه تو قــــد لندن بدل کـــــــو              دوصد بـــار ده جــــــواب موگوم نمیشه               *************************************************               دیگه را ملک خوره زیبــــا موکونه             از زیبایی شـــــــی ادعا مــــوکـــــــــونه               گنای شــــی نیه قــــــول مونه ندیده             برابــــــــر قد کـــــــار خدا موکـــــــــونه              ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ        ار کــــس وشیار بشه کــــلو نموگه               تیلو بولـــــو زده بیرو نمــــــــــوگه        گپای خوب خـــــوره قاییم موکــونه               ده هــــــر دیونه و نادو نمــــــــوگه                                                                          ********************      از بس غمای دلـمه کــــــــلو شده                 رویـش زندگــی مه بیرو شـــــــــده      یی جنجالا ســــــــــری پگمو اماده                 تنا ازمه نشـــــــده، ازمـــــــو شده                                   ********************      اگه کوشـش مونوم ماننگ نیــسته                 یی احســاس ازمه از سـنگ نیسته      ماکار خوره مونوم تو کاری خودخو               جای قاروغضب و جــــــنگ نیسته                                  *********************     چیمای خوواز کده دنیاره ســیل کو                جاپان و چین و امریکاره ســیل کو     باری خدا قول خودخوره بنــــــــگر                برو نیمروز و پکتیا ره ســــــیل کو

زندگی همین است.

لیوان را زمین بگذار !

استاد در شروع کلاس درس، لیوانی پر از آب را در دست گرفت و آنرا بلند کرد تا همه ببینند.
بعدآ از شاگردان پرسید: به نظر شما وزن این لیوان چقدر است؟
یکی گفت شاید بیشتر از 50 گرم، دیگری گفت شاید 100 گرم و هم چنین سومی گفت شاید 150 گرم باشد.
استاد گفت: من هم وزن نکردم و نمی دانم که وزنش دقیقآ چقدر است.
سوالی را که می خواهم مطرح کنم اینست که اگر من این لیوان آب را چند دقیقه روی دستم بلند کرده نگه دارم، چی اتفاقی خواهد افتاد؟
شاگردان گفتند: هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.
استاد پرسید: خوب اگر من یگ ساعت این را وری دستم نگه دارم، پس چی اتفاقی خواهد افتاد؟
یکی از شاگردان گفت: دست شما کم کم درد می گیرد.
حق با تو است. خوب اگر یگ روزی تمام را روی دستم نگه دارم چی؟
شاگرد دیگری جسارتآ گفت: اول شما نمی توانید. چون دست شما توانای آن را ندارد که یگ روزی تمام آن را روی دست خود نگه داری. بعد از چند ساعت دست شما از کار می افتد.
دوم، اگر شما خیلی مقاومت کنید، دست شما بی حس می شود. عضلات به شدت تحت فشار قرار می گیردو فلج می شود که سر انجام کار شما به بیمارستان می کشد و شاگردان همه خنده کردند.
استاد گفت: خوب، پس درین مدت کدام تغیری در وزن لیوان آمده است؟
همه شاگردان به تعجب خنده کردند و گفتند: نه.
استاد: پس به نظر شما چه چیز باعث درد و فشاری عضلات می گردد؟ درین مدت من چه باید بکنم؟
شاگردان همه مبهوت و گیچ ماندند. یکی از آنها گفت: لیوان را زمین بگذارید.
استاد: افرین. دست است. مشکلات زندگی هم همین طور است.
اگر ان آنهارا چند دقیقه در ذهن تان نگه دارید، اشکالی ندارد. اگر مدت طولانی بری روی آنها فکر کنید و خود را به تشویش بیندازید، به درد خواهند آمد و اگر بیشتر نگه شان دارید، فلج تان می کند و دیگر قادر به انجام کاری نخواهید بود.
فکر کردن روی مشکلات زندگی و پیدا کردن راه حل و حل کردن آنها مهیم است. اما مهم تر آن است که در پایان هر روز و پیش از خواب، آنهارا زمین بگذارید.
به این ترتیب تحت فشار قرار نمی گیرید، هر روز صبح سرحال و قوی بیدار می شوید و قادر خواهد بود که از عهده هر مسئله و چالش های که برای تان پیش می آید بر آیید!
.
یادت باشد که لیوان آب را همین امروز زمین بگذار. زندگی همین است!
.....

ضرب المثل های مربوط به حرف "آ"

 1   آبادی که ده ار جای استه از آو استه
2   آب روی ارکس ده دست خود شی استه
3   آبه ده پیش قاضی ، باچه شی ده بازی
4   آبرو که استه ده یک دانه جو نموره
5    آتش که در گرفت ترو خشک موسوزه
6   آتشی زیر خاکستر ، از پگ سوزنده تر
7    آتش در دده ، گل کدی شی سخته
8   آتش کس ره سیا نموکونه ، دود شی سیاه موکونه
9   آجت ده گوی گاو اوفتد، گوی گاو ده منی آو اوفتد
10   آخیر پیری داغ امیریه ، آخیر پادشاهی کاکشی یه
11  آخیر تخم دوزی مرغ دوزی یه ، آخیر هستی نیستی یه
12   آخیر جای پوست دبیه و جای گاو گاوخنه یه
13   آدم بد مردو نده ره
14   آدم بوکوش ، ده پالوی ازمه بیشی
15   آدم بیکار یاغر شوه یا بیمار
16   آدم بی حکمت که فلسفه بافی موکونه ، الاغه
17   آدم بی اشتباه نیه
18   آدم بی عقل و حکمت رقم خانه ی بی پایه استه
19   آدم پول پیدا موکونه ، نه پول آدم ره
20   آدم از بوی آیه سیره
21   آدمی از دیانت استه و گیاه از بارو
22   آدم از آدم پند می گیره و خربوزه از خربوزه زنگ
23   آدمی از سنگ سخت تره و از گل کده نازگتر
24   آدم جهان گیر موشه ولی دو گیر نه
25   آدم چاپلوس ده یک دست شی آوه و ده یک دست شی آتش
26   آدم خوش مامیله ، شریک مال مردمه
27   آدم حریص چشم شی گشنه یه
28   آدم دراز بی عقله
29   آدم دلاور سری سلامت ده گور نموبوره
30   آدم دو خاتونه جای شی ده ماجد استه
31   آدمی ده امید زنده استه
32   آدمی ره آدمیت ده کار استه
33   آدم زنده ، زندگی ده کار دره
34   آدمی شیر خام خورده یه
35   آدم غریت ده ارجای تی پایه
36   آدم غریب و گوز برنجی؟؟؟
37   آدم قد کوله خو صلا مونه
38   آدم که آدم دید آدم موشه
39   آدم که پیر شد دیوانه موشه
40   آدم که پیر شد حرص شی جوان موشه
41   آدم کم روزی استه ولیکین بی روزی نیه
42   آدم گشنه ره خواو ام نموبوره
43   آدم گشنه دین و ایمونشی کمه
44   آدم لوده شد لودیه
45   آدمی مرغ بی بال و پر استه
46   آدم منده کاری موشه و گاو منده باری
47   آدمی مندلی تره که در نمی گیره
48   آدم ناتو تی پابه
49   آدم اوشیار شکسته یه و آدم دیوانه کومتی
50   آد م وشیار قد آدم می شینه
51   آرزو ده کس عیب نیه ولی بی آرزو عیبه
52   ارزوی زن رقم کیسه گدایه که هیچ پور نموشه
53   ارزو استه که چیزی زشته زیبا موکونه
54   آزادی پیر مرد ره پالوو موکونه
55   ازمند همیشه نیاز منده و طمع کار همیشه محتاج
56   آش تا بام و کاچی تاکام
57   آش مردو دیر پخته موشه
58   آش برای دو سوختو نیه ، برای خوردو
59   آشپز که دو تا شد غذای شی یا شوره یا بی نمگ
60   آشپز عاشق غذاره شور موکونه
61   آشنا کُش و بیگانه پرور
62   آغه ددو ادا موکنه و راه ره رافتو
63   آفتیو ده دو انگشت پنهان نموشه
64   آفتیو امروز از کجا بور شده؟؟؟
65   آفتیو روشنگی آسمونه و بچه روشنگی خانه
66   آق ده سری زاق بشه و سری زاق زنده بشه
67   آق داره مردم از دست شی میگیره و ضامن ره از ریش شی
68   آمدو دست خدایه و رفتو دست خود تو
69   آنچه که دلمه خواست نشد ، آنچه خدا خواست همانشد
70   آنرا که حساب شی پاکه از حساب چی باکه؟؟؟
71   آواز دول از دور خوشنمایه
72   آو که از سر گذشت چه یک نیزه و چی صد نیزه
73   آو از پغچی موره و جیه از پسی نغچی موره
74   آو جای خوره دیده غرغر موکونه
75   آو ده بینی ، باچه تی پای
76   آو که استه یک یک سال ده بینی کوه میرسه
77   آو تی خانه قمت نده ره
78   آو ده اوغور کفته نموشه
79   آو ده تشنگی و نان ده گشنگی
80   آو از روی کاسه خورده موشه
81   آو هرچی تید شوه باز یکجای موشه
82   آوه غتول کده ماهی بیگیر
83   آو که آوه اگه ده یگجای دیر مند گنده موشه
84   آوی گنده که هیچ ده کار نیه، حمامی ره ده کار میه
85   آو ده بیخ تو، تو تمم شروع کدی
86   آو آورد و کوزه ره میده کد
87   آو بیر حوضه پور کو
88   آو نادیده موزه از پای خو نکش
89   آوی که از جوی رفت دیگه بر نمی گرده
90   آو که ده دست تویه، ولی خوردو ده دل تو
91   آوی دریاره دون سک نجس نمیتنه
92   آو رای خوره پیدا مونه
93   اوی تی کایه
94   آوی که آبرو بریزه در گلو مریز
95   آو ده کتوک شی بند منده
96   آو که از سر تیر آلی عطا می خنده
97   اوو ره تازی می گیره و شادی شیره کوته موکونه
98   آلاف که استه از جم کدویه
99    آلاف دو دونه سیر مونه
100   ایین بد شمشیر ام نوشه
101   آیی بدخو، دختر سرخروی و آیی خوشخوی ، دختر سیاروی
102   آیه چه خبر داره که دختر چی هنر داره
103   آن که را زن داد ، ارزن هم داد


تشکر دوستان.

انسانها!

دکتر علی شریعنی انسانهارا به چهار دسته تقسیم می کند.

1) آنانیکه وقتی  هستند، هستند و وقتی که نیستند هم نیستند،

   عمدۀ آدم ها حضور شان مبتنی به فزیک است. تنها با لمس ابعاد جسمانی آنهاست که قابل فهم می شوند.

   بنا بر این اینان تنها هویت جسمی دارند.

2) آنانیکه وقتی هستند، نیستند و وقتی که نیستند هم نیستند.

    مردگان متحرک در جهان. خود فروختگان که هویت شان به ازای چیزی فانی واگذاشته اند.

    بی شخصیت اند  و بی اعتبار. هرگز به چشم نم آیند. مرده و زنده شان یکیست.

3) آنانیکه وقتی هستند، هستند و وقتی که نیستند هم هستند.

    آدم های معتبر و با شخصیت. کسانیکه در بودن شان سرشار از حضورند و در نبودن شا هم تآثر شان

    را می  گذارند. کسانیکه همواره بخاطر ما می مانند. دوستشان داریم و برای شان ارزش و احترام قائلیم.

4) آنانیکه وقت هستند، نیستند و وقتی که نیستند هستند.

     شگفت انگیز ترین آدم ها.

     در زمان بود شان چنان قدرتمند و با شکوه اند که ما نمی توانیم که حضورشان را دریابیم. اما وقتی که

      از پیش ما میروند نرم نرم و آهسته آهسته درک می کنیم، باز می شناسیم، می فهمیم که آنان چه بودند.

      چه می گفتند و چی میخواستند.

      ما همیشه عاشق این آدم ها هستیم. هزار حرف داریم برای شان. اما وقتی در برابر شان قرار می گیریم

      قفل بر زبان مان می زنند. اختیار از ما سلب می شود. سکوت می کنیم و غرقه در حضور آنان

      مست می شویم و درست درزمانیکه می روند یاد مان می آید که چه حرف ها داشتیم و نگفتیم.

      شاید تعداد از اینها در زندگی هرکدام ازما به تعداد انگشتان دست هم نرسد.

.............

فرار از زندان

چندی پیش از طریق رسانه های خبری خیلی جالب و حیرت انگیزی را شنیدم. اول در فکر آن شدم که مبادا شایعه باشد، ولی زود دانستم که حقیقت بوده است. داستان را اگر از چشم غرب و شرق نگاه کنیم خیلی جالب است ولی در افغانستان ما این مسایل خیلی خیرت انگیز نیست، اینگونه مسایل در دایره ای حکومت عادی شده و تکراری به نظر می رسد. مسایل طالبان و حکومت افغانستان و همچنین انتحار و انفجار در افغانستان یک مسئله ای است عادی و همه روزه در کوشه و کنار بسیار به آسانی انجام می پذیرد. جالبتر اینکه نیروی طالبان قرار اعلان رسانه های خبری، بدون کدام وسایل و ماشین آلات پیشرفته موفق به کندن تونل به طول 360 متر، شدند و به تعداد 475 زندانی از طریق آن توانسته اند که جانهای خویش را نجات دهند.
این خبر خیلی جالب است و باور نکردنی به نظر می رسد. ولی چندی بعد طلوع نیوز رسمآ در سایتش اعلا کرده که نه، قضیه طوری دیگر بوده و این تعداد نفر مستقیمآ از در زندان خارج شده اند.
خوب بهر صورت، طالبان فرار کردند و من هم نتوانستم سکوت کنم. لذا من هم موفق به آن شدم که شعری را در این زمینه بسرایم و آنرا در سایت ها به دست نشر بسپارم.

فرار طالبان از زندان

رفته رفته طالـــبان آزاد ز زندان مــــــی شود
روز به روز این بمب و نارینجک دو چندان می شود
زره زره شوریشی هـــــــــا باز پیوندد بهـــــــم
لحـــــظه لحظه انفــجار شان فراوان می شود

دولت مظلوم مـا در گــــــوشه هــــــــا بنشسته بود
یا به فــــــــــــکر رنج ملــــت، یا به تختش خفته بود
یا زدســــت پارلمـــــــان امسال دلـــــــــش آشفته بود
زانکه زندان سیاســـــــــی همچو مـــــیدان مــی شود

رفته رفته طالبـــــــان آزاد ز زنـــــدان مـــــــــی شود
روز به روز این بمب و نارینجک دو چندان می شود

اردوی ملـــــی ما جانها بکــــــــف در کـــــــــاروزار
لـــحظۀ ازشــــب ندارد خــــواب و قلبش بـــــــی قرار
هر یکـــــــی در راه میهن مـــــی کند جــــــــانش نثار
پس چـــــــرا طالب به آســــانـــی گـــــریزان می شود

روز به روز این بمب و نارینجک دو چندان می شود
آن پولیـــــــــس امنیت ، پس همچو بت استاده است

آن پولــــس امنیت ، پس مثل بت اســـــتاده است
مسولین بـــــــر روی تختش مثل فیــــــل افتاده است
پارلمان با بحث و جنجال هـــــای مفتش خسته است
طالـــــــبان از غفلت دولت، چه خندان مــــــــی شود
رفته  رفته طالـــــــبان آزاد ز زنـــــــــدان مـــــی شود
روز به روز این بمب و نارینجک دو چندان می شود

طالبـــــــــــــان با بیل و دستش ساخت سالنگ جدید
حفر کـــــــــــانال را بدون چرخ و ماشین ها که دید؟
افرین برهمتـــــــی که کـــــــــوه و سنگ هارا درید
در تحیر کشور هـــــای چین و جــــــــاپان می شود

رفـــــــته رفته طالبــــــــــــــان آزاد ز زندان می شود
روز به روز این بمب و نارینجگ دو چندان می شود

نــــــــیروی طــــــالب برای اخــــــــــذ صلح و اقتدار
هر زمان خواهد دهد جــــــــــانهای خویش را انفجار
نی شناسد صلـــــــح میهن، نی بود قــــــــول و قرار
پس چــــــــــرا دولت نشسته صلح خواهان می شود

رفته رفته طالبـــــــــان آزاد ز زنــــــــــــدان می شود
روز به روز این بمب و نارینجک دو چندان می شود
گـــــــــــــر نجنبد دولت مــــــــــــظلوم و بی آزار ما
گوش نســــــپارد به این فـــــــــریاد و این گفتار ما
نیست همچون دولتــــــــی روزی دگر در کـــــار ما
روزی مـــــــــی آید که دولت تید و پاشان می شود

رفته رفته طالبــــــــــان آزاد ز زنـــــــدان می شود
روز به روز این بمب و نارینجک دو چندان می شود

چندی بعد شعر در سایت غرجستان هم نشر شد.

آثار های تاریخی و اعمال طالبان.

ولایت بامیان یکی از سی و چهار ولایت های افغانستان است. از لحاظ جغرافیای درست در قسمت مرکزی افغانستان موقعیت دارد. موجودیت کوها و دره های فراوان باعث آن شده که بامیان دریاهای خورد و بزرگ فراوان داشته باشد و منبع دریای های بزرگ چون هلمند، دریای بلخ و معاونین دریای خاشرود باشد.
ولایت بامیان در فصل بهار، آب و هوای خیلی صاف و طبیعی دارد. دشت ها،  تپه های و دامنه های کوهای آن پوشیده از انواع و اقسام علف و گیاهان طبیعی خود روبوده که در منظره ای زیبای بامیان درین فصل سال نقش اساسی را دارد. کوهای سربه فلک کشیده ای بامیان که منبع خیلیی غنی آب دریاهاست، در اکثر اوقات از سال پوشیده از برف است.
آثار های باستانی مجسمه های بودا (صلصال و شمامه) و در بعضی از کتابها به نام های (سرخ بت و خنگ بت) یاد شده است، در مرکز بامیان قرار دارد.
در یازدهم مارچ سال 2001  گروه به اسم طالب و القایده این آثار تاریخی که جلب توجه غرب و شرق شده بود، از هم فروریخت. 
این دو ویدیو از تخریب بودا بحث می کند:
"گوره طالبان به مدت یک ماه در بحث و گفتگوی خراب کردن بودا بودند. ملا عمر رهبرگروه طالبان در خراب کردند بودا موافقت نشان نداد و لی القایده که از طرف پاکستان در تخریب حتمی بودا تحریک شده بود، غیر از تخریب بودا راه و چاره ای نبود"

ضرب المثل های محلی

ضرب المثل چیست؟

   

                            از کوزه هما بیرون طراوت که در اوست

                                هرچه پیش اید خوش آید.

      

        نابرده رنج گنج میسر نمی شود    مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد

      

                                   این قصۀ سرد راز دارد.

           

         

                                     بده در راه خدا!     

   

                              سلی نقد به از حلوای نسیه

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت

ضرب المثل در لغت به معنای "مثال زدن" است.  مردم در گفتگوهایشان برای اینكه منظور خود را بهتر بفهمانند، وبرای حقیقت بودن کفته هایش، جلب توجه بیشتر شنونگان، ثبوت وکمک گیری برای موضوع که میخواهد بگوید،  از ضرب المثل ها استفاده می كنند. ضرب المثل می  تواند یك بیت شعر یا فقط یك مصراع شعر یا جمله ای معروف باشد.

ضرب المثل گونه ای از بیان است که معمولآ تاریخچه و داستانی پند آموز در آن نهفته است. بسیاری از این داستان از یادها رفته  و پیشینه ای برخی از ضرب المثل ها بر مردم و عوام دیگر روشن نیست. با این حال ضرب المثل ها را مردم استفاده می کند و همگی شیوه ای کار برد و منظور کار برد آن را می دانند.

در این جا کوشش می شود تا ضرب المثل های که در بین مردم رایج اند و به لحجه ای ساده و عام در بین مردم گفتگو می شود، در محضر دید و خوانش شما عزیزان و بینندگان قرار گیرد.

در بخش " ضرب المثل " های این وبلاگ بیشتر تلاش روی دوباره زندکردن ضرب المثل های فراموش شده صرت می گیرد، تا ضرب المثل های که ا زیاد مردم زفته اند دوباره در ذهن خوانندگان خاطر نشان شود.

تقسیم بندی ضرب المثل ها روی حروف استوار است. ضرب المثل های که همه با حرف ( آ، ا، ب، ت، .....) شروع می شود، دریک گروپ و در یک صفحه، تحت یک عنوان ارایه می شود. این کار بخاطر آسان پیدا کردن ضرب المثل مورد نظر، آموختن آسانتر، زینت بخشیدن به شکل ظاهری ضرب المثل ها، و جلب توجه بیشتر بینندگان صورت می گیرد.

در ابتدا اشاره کردم که هر ضرب المثل داستان های را در خود نهفته دارد که به مرور زمان از اذهان مردم محو گردیده است. درین جا به چند ضرب المثل معروف همرا با داستان شیرین و خوندنی اش اشاه می کنم.

1)    زین حسن تا آن حسن صد گز رسن

داستان:

غالبآ اتفاق می افتد که ثروتمندان هر قدر مال و مکنت داشته باشد، هرقدر سرمایه و دارای اش بیشتر شود، به همان اندازه خواسته های ثروتش بیشتر شده و حریص تر می گردد، بالعکس حس قناعت از وی صلب می گردد، و تمام روز و شب خودرا در جمع آوری مال و مکنت صرف می کند. اگر از اینگونه انسانها سوال شود که زندگی و حیات در این دنیا چیست؟ چی معنی میدهد؟ ما باید چی کنیم؟ تقسیم اوقات و برنامه زندگی ما باید چطور تنظیم شود؟ و......... حتمآ در جواب خواهد گفت که "جمع کردن ثروت" 

بعضی از ثروتمندان را چنان جود و سخای است که به قول استاد دکتر عبدالحسین زرین کوب " حاتم طایی را به چیزی نمی گیرد و اگر تشنه ای را دریایی و دره ای را خورشیدی بخشد این همه در چشم همتش به چیزی نمی آید" 

در چنین مواردی اگر پای قیاس و مقایسه این دو عنصر که در دو قطب مخالف قرار دارند در میان آید، از باب طنز و کنایه نیشخندی می زنند و می گویند: "زین حسن تا آن حسن صد گزرسن" و یا به اصطلاح عامیانه "این کجا و آن کجا".

ابتدا فکر می کردم که درین ضرب المثل عامیانه دو کلیمه ای حسن را از باب رعایت قافیه استعمال می کنند و این مثل سائر نباید ریشه و اساس داشته باشد تا به دنبال آن پی جویی کنم ولی اخیرآ به همت "مولانا" بر آن دست یافتم.

سلطان محمد خوارزمشاه ندیم و مصاحبی داشت به نام حسن عمادالملک که در اواخر عهد سلطان محمد، از وزیران و مقربان خاصش بوده است.
عمادالملک در شفاعت گری، پایمردی، رفع نیاز نیازمندان، تجلیل و بزرگداشت شاعران و نویسندگان، وزیری نیک اندیش و برای سلطان مایه ی نیکنامی بوده است. در یکی از روزهای جلوس سلطان که بزرگان و خاصان دربار را پذیرفته بود، شاعری با استجاره قبلی به حضور آمد و قصیده ای غرا با اشارات و استعارات و تشبیهات مناسب در مدح سلطان می خواند. چون سلطان هزار دینارش صله می فرماید، وزیرش حسن عمادالملک این مقدار صله را از جانب سلطان اندک و نادر برخورد نشان می دهد و برای شاعر ده هزار دینار از خزانه سلطان حاصل می کند. چون شاعر می پرسد :«کدام کس از ارکان حضرت این عطا را سبب شده است؟» می گویند شاه را  وزیری سخاوتمندی است که حسن نام دارد.

چندی بعد که فقر و افلاس شاعر را دوباره به مدحت گری وا می دارد سلطان همچنان به شیوه سابق هزار دینارش صله می فرماید اما متاسفانه وزیر سابق از دار دنیا رفته و وزیر جدید سلطان از قضای روزگار، او هم نامش حسن بوده است که برخلاف آن حسن سلطان را از این مقدار مال بخشی مانع می آید و با تاخیر و لیت و لعل که در ادای حواله مال می ورزد شاعر بیچاره و وام دار را اضطرارآ به دریافت ربعی از عشر آن و به روایتی عشر آن راضی می کند. اینجا وقتی شاعر متوجه می شود که این وزیر جدید هم حسن نام دارد در می یابد که بین حسن تا حسن تفاوت بسیار است و یا به اصطلاح دیگر «زین حسن تا آن حسن صد گز رسن»

2)  زد که زد، خو ب کرد که زد.

داستان:
هروقت روستایی ساده دلی بنشیند و «خیال پلو» بپزد و آرزوهای دور و دراز ببافد حاضران این مثل را می زنند.

می گویند یک روز زنی که شغلش ماست فروشی بود، ظرف ماستش را رو سرش گذاشته بود و برای فروختن به شهر می برد. در راه با خودش فکر کرد که «ماست را می فروشم و از قیمت آن چند تا تخم مرغ میخرم. تخم مرغ ها را زیر مرغ همسایه میگذارم تا جوجه شود. جوجه ها که مرغ شدند می فروشم و از قیمت آن گوسفند می خرم. کم کم گوسفندهام زیاد میشود، یک روز حتمآ میان شبان من و شبان کدخدا زد و خورد میشود، کدخدا حتمآ  مرا میخواهد و از من میپرسد : چرا شبان تو با شبان من نزاع کرده و شبان مرا زده ؟
من هم میگویم : زد که زد خوب کرد که زد !» زن که در عالم خیال بود همینطور که گفت : «زد که زد خوب کرد که زد» سرش را تکان داد و ظرف ماستی از رو سرش به زمین افتاد و ماست را که به صد زحمت جمع کرده بود، روی زمین ریخته شد.

سیر تاریخی ورود کوچی ها به هزاره جات

نوشته شده توسط: رحیمه هزاره ای.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سال 87 حادثه ی تاسف باری در رابطه با مسائل داخلی افغانستان به وقوع پیوست که یاد آور نکاتی است که باید ریشه ی آن را در تاریخ کشور جستجو کرده و برای آن راه حل مناسبی پیدا کرد وگرنه این چرخه و اختالافات تا ابد باقی خواهد ماند. آن هم نزاع بین مردم بومی بهسودکه عمدتا هزاره هستند و کوچیهای پشتون که به ادعای یافتن چراگاه برای دامهایشان به این منطقه حمله کرده و تعدادی بی دفاع را کشتند و عدهای زیادی را بی خانمان ساخته اند.
همان طور که اشاره شد اختلافات مذهبی مهمترین مسئله امروز افغانستان به شمار میآید که چون شمشیر دو لبه ای همواره در دست عده ای عوام جاهل موردسوء استفاده قرار میگیرد وبه طبع متضرر عمده کسانی خواهند بود که نیرو و قوای کمتری نسبت به رقیب داشته باشند، برای روشن شدن این موضوع مصداق مشخصی را عرض میکنم. امیر عبدالرحمن در فاصله ی بین سالهای 1891-1893 با استفاده از این موضوع تمام اقوام سنی مذهب افغانستان را بر علیه هزاره های شیعه تحریک و پس از سه سال جنگ و غارت 60درصد از آنان کشته و باقی مانده را به عنوان غلام و کنیز در بازارهای قندهار،پیشاور و هند در معرض فروش و دادو ستد قرار داد. که جنایتی بسیار عظیم و هولناک از نسل کشی و برده داری را در تاریخ افغانستان رقم زد که آثار آن هنوز ادامه دارد با این کشتار بی رحمانه آنانکه جان سالم به در بردند به کشورهای ایران و پاکستان مهاجر شدند یا در دره ها و کوههای صعب العبور هندوکش ماوا گزیدند ، زمینهای حاصلخیز و مراتع غنی این مردم به افغانهای کوچی سپرده شد و عده ای از آنها کم کم با ساختن قصبات جدید و روی آوردن به زندگی روستایی و کشاورزی در زمینهای متصرف شده به زندگی نیمه روستایی پرداختند و عده ای نیز به همان زندگی شبانی ادامه دادند و تا حکومت ظاهرشاه اینان آزادانه و با پشتوانه حکومت هرگونه تعدی و تجاوزی را به ساکنین هزاره جات که مراتع بسیار غنی داشت 

انجام میدادند که تاریخ اوضاع بسیار دردناکی را در خود ثبت کرده است .با نگاه به گذشته علت اصلی این اختلاف را در همان پایه گذاری اولیه کشوری که افغانستان نامیده شد می یابیم. زمانیکه میرویس خان هوتکی با گرفتن فتوا برای مبارزه با شیعیان صفوی از مولویها و مفتیها در موسم حج بین سالهای 1700تا1707 میلادی خود را برای جنگ با شاه سلطان حسین صفوی مهیا کرد و با این فتوا بذرنفاق و دشمنی مذهبی را در کشور افشاند . تا آنجا که اسلاف او نیز بر پایه ی همین کاشته ها توانستند صفویان را شکست داده بنای حکومتی جدید را در ایران و افغانستان بنا گذارند که سر شار از استبداد و ستمگری است ،دوستی که تحصیل کرده ی یکی از کشورهای انگلیسی زبان بود نکته ی بسیار جالب و ظریفی را در مورد تاریخ و اهمیتی که آنها به تاریخ و موضوعات آن میدهند را عنوان میکرد و در مقایسه باید عنوان کنیم ما از تاریخ به هزاران سال قبل و فسیلها و سنگواره ها دلخوشیم و تاریخی که زندگی حاضر ما با آن گره خورده را اصلا نمیشناسیم بسیاری از ما تاریخ کشورهای اروپایی و همسایه ی کشورمان را بهتر از خودمان میشناسیم و تنها دلیل آن معرفی و تبلیغی است که آنان از خود و فرهنگشان داشته اند و ما غفلت کرده ایم. 

در این مقاله قصد احیانا توهین و یا نگاه یک جانبه به مسئله کوچیها و هزاره ها نیست بلکه صرفا بازشناسی موضوعی است که آب را از سر چشمه گل آلود کرده است و تا آن موضوع حل نشود نمی توان به کرامت انسان،حقوق او و استقلال و آزادی کشور دل خوش داشت . در این مقاله سعی شده است که سیر تاریخی ورود کوچیها به هزاره جات را بررسی کرده دلایل و پیامد های این پدیده را روشن نماییم .

در ابتدا تعریف مختصردرباره کلمه های کلیدی مانند کوچ، کوچ نشینی ، کوچی و هزاره جات را جهت درک بهتر مطالب ارائه میدهیم :

تعریف کوچ نشینی:

منظور از زندگی کوچ نشینی آن نوع زندگی است که در آن انسان از راه پرورش حیوانات و معمولا با بر خورداری از فرآ ورده های کشاورزی زیست میکند و در پی چرا گاههای طبیعی سالیانه از محلی به محل دیگر کوچ می کند.

1 کوچ نشینان مجبورند طوری مسیر حرکت خود را بر گزینند که به چرا گاههای طبیعی دسته داشته باشند و اغلب ترجیح می دهند از دهات دوری کنند زیرا به علت صدمه ای که از عبور آنها به مزارع می رسد گاه موجب درگیری میان آنان و ده نشینان میشود.2

مهمترین وجه تمایز این نوع زندگی عبارتند از :

1ـ وابستگی انسان به حیوان

2ـ استفاده از چراگاههای طبیعی

3ـ کوچ و یا جابه جایی انسان و دام به منظور بهره گیری از چراگاههای طبیعی و احتراز از گرما و سرمای شدید.3

کوچ:

کوچ به معنی عزیمت و مهاجرت در فارسی هست . این کلمه معرف مردمی است که در چادر زندگی میکنند و دایما در حال نقل و انتقال هستند.4

کوچی:

کلمه کوچی به معنی خانه به دوش است . دربخش جنوبی افغانستان شرقی به سمت قندهار کلمه کوچی درست مساوی واژه پویندا و پوندا به معنی چراننده (مشتق از کلمه پشتو پاول به معنی چرانیدن ) به کار برده میشود.در زبان پاکستانی و در ادبیات انگلیسی هند کلمه پویندا عموما به معنی کوچ نشینان افغانی (پشتو) و بخصوص به معنی کوچ نشینان تاجر استافاده می شود.5

هزاره جات:

هزارستان یا هزره جات در مرکز افغانستان کنونی واقع شده است . از طرف غرب به غور و دولتیار و هرات از جنوب به قندهار و نواحی گرشک و توابع فراه و اسفزار؛از مشرق به غزنین و کابل و قلات ؛ و از شمال به قطغن و بلخ محدود است . پس از حمله عبدالرحمن خان در حدود سالهای 1892 م و شکست هزاره ها اکثرا محل سکونت این قوم به سایر طوایف سنی مذهب داده شد . وهزاره ها به خراسان ترکستان بلوچستان و هندوستان(پاکستان فعلی) مهاجرت کرده اند.6

کوچیها طی دوره های مختلفی وارد هزاره جات شده اند که در این مقاله به بررسی اجمالی این جریان پرداخته ایم .

• دوره امیر شیر علی: (1863-1880)

هزاره جات قبلا مجزا و منفرد بود مسیر معمولی کروانها از هزاره جات نمی گذشت ولی فقط از حدود آن عبور می کرد.7

بنای افغانستان جدید همراه با وحدت و تثبیت حاکمیت آن در کل کشوراز سلطنت امیر علی شیر خان 1863ـ 1880)شروع و در زمان امیر عبدالرحمن (1880ـ1901)ادامه یافت این تحولات نیز برخی تغییرات مهم را برای کوچ نشینان فراهم آورد. در سابق که ظاهرا کوچ نشنان کمتری وجود داشتند ییلاقهای شرقی پشتونها منحصر به مناطق خود آنها بود و کوچ نشینان فقط به حول و حوش سلسله کوههای مرکزی افغانستان میرفتند.8

کوچ نشینی با مقررات دیگری حتی با مقدار کمتری در افغانستان وجود داشت من جمله کوچ نشینان پشتون در مناطق شرقی و جنوبی و بعضا در مرزهای سلسله کوههای هزارستان ،دیگرمناطق هزاره نشین ، ولایات شمال و غرب کشور ییلاق میکردند.9

می توان این نظر را مطرح کرد که کوچ نشینی در محدوده هزاره جات به صورت بسیار کمی وجود داشته و روابط کوچ نشینان و ساکنان بومی دوستانه بوده است چون درگیری و نزاعی را در آن ایام به ثبت نرسیده است.

• امیر عبدالرحمن خان: (1880تا1901)

اما از دوره ی امیر عبدالرحمن 1888 با توجه به برنامه ای که امیر و دستگاه حاکم برای تضعیف و از بین بردن هزاره ها پی ریزی کرده بودند را میتوان از دلایل اصلی ورود کوچیها به هزاره جات و ظلم و تجاوز آنها نسبت به ساکنان بومی منطقه قلمداد کرد. دوره عبدالرحمن را میتوان آغاز کشمکش و تصرف غاصبانه زمینهای هزاره ها را توسط کوچیها مطرح کرد.

" شکایت سردار عبدلقدوس خان ...اگر چنانچه مردم می بودند و غیرت قومی می داشتند ...دمار از روزگار مردم هزاره کشیده و وجود ایشان را از مملکت افغانستان نیست و نابود می کردند و از خاطر والا که پیشنهاد ضمیر منیر دارد و می خواهد که اراضی و املاک هزاره را به مردم درانی بدهد آگاه می شدند".10 همانطور که پیش تر گفتیم عبدالرحمن از رهبران مذهبی تسنن خواست که علیه هزاره های شیعه (بی دین ) فتوای جهاد بدهد او زمینها و دارایی زنان و فرزندان هزاره ها را پاداش آن ها یی تعیین کرد که در این جهاد شرکت کنند نیروی عظیمی تشکیل شد حدود 30تا40 هزار فوج پیاده نظام حدود 10هزار سواره نظام و غریب 100 هزار نیروی غیر نظامی اغلب داوطلبان پشتون به این جهاد کوچی ها ی افغان بودند که مدت ها پیش از این می خواستند تا علیه هزاره ها اعلان جنگ کنند . در تمام شهر ها وضعیت اضطراری اعلام شد حتی حکومت بریتانیا پیشنهاد مساعدت جهت اعزام مستشاران نظام برای عبدالرحمن کرد.11 "عبدالرحمن سرزمین های مردم هزاره را ملک دولت دانست و عنوان مفتوح العنوه را بر آن سرزمین جاری کرد."12

از 1892 به بعد که امیر عبدالرحمن خان هزارجات را فتح کرد و آن را زیر تسلط مستقیم خود قرار داد ما کوچ نشینان را به تعداد زیاد در هنگام تابستان در این بخشها ی مرکزی کشور می یابیم . رویداد بعد از آن فتح بود که چراگاهای هزاره جات بین قبایل مختلف کوچ نشین به عنوان پاداش همکاری آنها در این فتح و برای کسب اطمینان از عدم قدرت گرفتن مجدد هزاره ها تقسیم شد . امیر عبدالرحمن خان به شعب مختلف قبیله ای برای چراگاههای جدیدشان تاییدیه رسمی (فرمان) داد و این نظام که شامل تقسیم زمین بین هزاره ها و کوچ نشینان نیز می شود با کمی تغییرات به قوت خود با قی است .13

در این دوره سیاست عبدالرحمن مبنی بر شکست هزاره ها بود که به عنوان یک گروه قومی نواحی کوهستانی فشرده ای را اشغال کرده و خطری بالقوه برای افغانستان به شمار می آمد . 14

نیت عبدالرحمن در مورد رعایای هزاره اش روشن بود تخلیه هزاره جات از هزاره ها سیاست های قومی عبدالرحمن به نابودی کامل ساختار اجتماعی هزاره ها و جایگزینی آن با یک ساختار جدید منجر شد.15

فروختن و دادن زمین های هزاره به افغان ها و تشویق کوچی های پشتو به پایمال نمودن کشاورزی هزاره ها بود.

قسمت های مهم این سرزمین ها به پشتونها داده شد مانند ارزگان، حجرستان ،میانه نشین، شویی، بوباش، غلندر، دای چوپان، مسلک سفلان و...

علاوه بر آن مناطق دیگر هزاره جات را نیز محل تاخت و تاز خانه به دوش ها و کوچی هی بی رحم خشن قرار داده که کوههای سبز و خرم آن مورد استفاده مواشی و دام آنها باشد و این کوچی ها را تشویق و آزاد گذاشت بلکه سفارش کرد که به زراعت مردم نیز تجاوز کنند و آن را پایمال نمایند تا مردم هزاره مجبور شوند آن منطقه را ترک گویند.16

عبد الرحمن دستورداد که هزاره ها دیگر حق چراندن چمن ها را از کوچک وبزرگ ندارند به معنا آن است که این مردم نباید زنده باشند.17

پس از اینکه مقاومت هزاره ها به کلی در هم کوبیده شد نوبت توزیع زمین هایشان به دیگران ووضع مالیه سنگین بالای کسانی که هنوز فرار نکرد ودر ملک باقی مانده بودند شروع شد در سال 1273 شمسی در روز 17 ذی حجه 1311 قمری. امر شد که املاک علاقه جات ورث رسوخ جوی وغیره را مساحت کرده ودر قید جریب آرند از جمله املاک میدان وکسانی که در محاربات به درک اسفل رفته است اکثر ایشان سید وزوار و کربلایی و میر و میرزاده بود...یا دستگیر شده اند تمامت خالصۀ دولت دانسته داخل دفتر ضبطی کنند از صدد این حکم اکثر املاک هزاره ضبط دیوان سلطنتی گشت.18

درسال 1312 هجری قمری ابراهیم خان علیزایی ... طائفه ای « کاکری» با اقسام خویش ورمه گوسفندان وگله اشتران داخل علاقه شنیعه تحت دامگیری شده وچراگاههای مردم هزاره را تلف کرده زراعات ایشان نیز علف دواب ومواشی خودغدند وچهار تن از هزاره را مانع از زراعت خود شده بودند به قتل رساندند. 19 مقارن این حال مردم کوچی افغان که بیست هزار روبرو دولت التزام نامه داده بودند چراگاه وآب ومواشی مردم مالشان ایشان جسوران تجاوز کرده علاوۀ بر مراتع آن مردم ، مزارع ایشان را نیز تلف وعلف ودواب ومواشی خود کردند هزارگان بنا به سببی که جبال وچراگاه یشان را دواب ومواشی افغانان کوچی می خورند وچمن ها دولتی شد، ترک مالداری کرده خسارت زیاد به سکنه مملکت روی داد.20

وقایع سال 1314 ه.ق. جمعی از اولاد ه دارونکه شرفیاب حضور انور شده خواهش زمین «چور» هزاره ای کرده در روز 13 ربیع الثانی 1314 بنام ایشان صادر گشت که املاک ضبطی ورعیتی به آنها داده شده واز صدور این حکم نقاهت مردم درانی وخلجایی از کوچی زمین دار خواهان ملک زمین شده شروع به ملک گرفتن هزاره ها کردند در ابتدا کار مردم ملّی خیلی تونی از تداوم وضع هزاره جات زمین می خواهند بگیرند تا جواب فرموده شود زمین های چنارتو وکهنه کمله داب فوج بیاده نظام «فو فلزایی » دادند .

قوم ایوب زای ومزمل زای را در دریۀ شاه علی و قدم وشیخه ارزگان زمین داده شوند سال 1315 ه.ق. در خصوص کسانی که در افغانستان زمین ندارند دستور داد زمین به دهند.

دوست محمد خان مردم افغان توچی را که چهارماه در افغانستان آمده بهره یاب تلف وتجارت وغیره می شوند وهشت ماه در هندو... در زمرۀ بی ملک به قلم آورده ، بسیار از اصلاح هزاره را به ایشان داد چه ایشان هم مهاجرند وزمین ندارند.21

ملک ارزگان وقلندر وبوباش و میانه نشین و پشه و شیر داغ و زاولی و سلطان احمد و حجرستان و تمزان و گیزاب را متصل جرقی ومالستان وهزاره دایزنگی تمام چنانچه بیاید به مهاجرین وناقلین افغان داد.22

ملافیض محمدکاتب هزاره اطلاعات جالبی از تسلط کوچی ها درهزارجات دراختیارماقرارمیدهدازجمله مینویسد در19شئوال1311هجری امیرعبدالرحمان دستورداد که تمام مرغزارهای هزارجات باید دراختیار دولت قراربگیرند وهزاره ها حق استقاده ازآنهاراندارند پس ازصدوراین حکم ،حکام دولتی مرغزارهای هزاره رابه افغانهای کوچی واگذارکردند ،مالداری مردم هزاره روبه تنزل نهاد وباعث قلت لحوم ودسوم گردید .23 عبدالرحمن علاوه بر آن مالیاتهاتی بسیار سنگینی نیز برای هزاره ها مقرر کرد و این باعث مهاجرتهای دسته جمعی و پراکندگی مردم هزاره در خارج از افغانستان گردید.24

کاتب در نژاد نامه افغان اسامی بعضی از قبایل کوچی را که در هزاره جات مسکن گزیده اند ذکر کرده است:

فرقه اچک زایی

7500 خانه در کوه کوژک و اطراف آن متوطن و اکثرا تبعه انگلیس هستند و عدهای متصرف علاقه ای چوره ی هزاره که حکومت به ایشان موهبت فرموده و اکثر رمه داری .....اغلب به سرقت و رهزنی روز به سر برده ، به غایت شریر و متمرد و حرام خوار و بد کردار و زشت گفتار و کج رفتارند.25

فرقه الکوزایی

18750 خانه ...که در علاقه چهچه هزاره ...امرار حیات می نمایند.26

فرقه نورزایی

43750 خانه ... مال و خونشان را شیعه مباح و کافر دانسته، حلال و مباح می پندارند، و همواره مباشر این فعل شده و می شوند و عموم افاغنه و سنیان افغانستان بدین عقیده راسخ و همداستانند. الغرض رمه داران این فرقه بهار و تابستان در سیاه بند متعلق قوم تایمنی واقع متصل هزاره جات رفته ،روز ییلامیشی بسر برده ،در زمستان به مقام و موطن خود باز گردیده راه جهالت و شرلرت می سپارند.27

فرقه مهمند

... در بهار و تابستان به هزاره جات روز ییلا میشی به سر برده و در زمستان به موطن خود شده به مکاری وغیره مواظب و مشغول می شوند.28

فرقه پنی

100،000نفراز راه ییلامیشی در افغانستان نیز آمده در هزاره جات رفته،بخریف(پاییز) بر میگردند و عده ای علاقه گزگ و ارغنداب هزاره ی جاغوری را به امر حکومت متصرف شده اند.29

فرقه نیازی

از جمله ایشان قبیله مرهل و کندیو متی بادیه نشین و رمه دالر و تاجر و عده ای در بخارا تجارت کرده ، چندی روز ییلامیشی در بهار در هزاره جات و در زمستان در نواحی قندهار و غیره زیسته...30

فرقه دفتایی

250 خانه و بعضی بادیه نشین و کوچی و تاجر وبرخی در علاقه وانه متمکن و عده ای مزارع و مراتع قوم هزاره زرتک را به امر حکومت غاصب و متصرف و نبذی از تجارتشان قلاع و مزارع عمده هزاره باغ غزنین را به نصف و ثلث و ربع و خمس و ثمنش به جانت داری و پشتیبانی حکومت مالک گردیده ، هزاره ها جلای وطن و در خارج و داخل مملکت دچار ذلت و محن شده اند.31

فرقه توخی

این فرقه 15 هزار خانه و در اطراف و نواح قلات و نهر ترنک از پل سنگی تا علاقه شیبار متمکن و مواضع ارغنداب ملحق هزاره دای چوپان که به امر حکومت در دست غاصبانه ی افاغنه متفرقه رفته و میزانه و جنوبی وادی ناوه و حصه پایان آن و خاکاک و سر اسپ و جنگیرد و شاه مردان و نفس ناوه و شیبار و بلتاغ و مندان متصرفند.32

فرقه سلیمان خیل

این فرقه با شعب مذکور خود و فرقه ملاخیل کوچی که جلگای هجرستان هزاره دایه و فولاد ه را به امر حکومت تصاحب کرده است ...و همواره رهسپر سرقت و قتل و غارت سکنه مملکت از هزاره و افغانند ...خلل انداز امور حکومت و تاخت و تاز رعیت ،خصوص هزاره که شیعه اند می شود.32

فرقه علی خیل

این فرقه با سلیمان خیل زاده دو برادر و در شرارت و خصائل رذدیله با هم برابرند... با هزاره ی زیرک و نیران جاغوری ساکن و چند خانه قلاع الو م لالای هزاره قلندر را به امر جائرانه حکومت متصرف ...و همواره به شرکت قوم سلیمان خیل راه سرقت می سپارند .33

فرقه اندر:

22500خانه و اکثر در علاقه شلگیر از خطه جنوبی شهر غزنین .... چندی در قریه گزک هزاره جاغوری که به امر حکومت تصاحب غاصبانه کرده اند ساکنند.34

فرقه ترکی

1875خانه... در عهد عبدالرحمن خان قوم هزاره مغلوب و مقهور و مستاصل گردیده ایشان در مراتع مخضره هزاره جات راه دخالت یافته ....از راه تمزان در ملک هزاره رفته مزارع ایشان را تلف و مراتع شان را را علف دواب و مواشی خود کرده و هزاره ها را قتل و غارت نموده ، در قشلاق گاههای نواح قندهار خویش بر می گردند.35

حکومت که به نیست و نابود کردن هزاره میل خاطر دارد باز پرس نکرده مالیات و غیره تکالیف خود را از هزاره ها اگر دارا و گر نادار باشد بطوع و اجبار اخذ می نمایندو هزاره تاب و توان اقامت نیاورده جانب خراسان و خاک مقبوضه انگلیس و روس روی هجرت نهاده و می نهند.36

فرقه خدوزایی

...در کل افغانستان 2500 خانه به غایت متعصب و با شیعه معاندند. چنانچه تا می توانند به ذرائع و وسائل به شیعه ها ضرر مالی و جانی می رساند.39

افاغنه سروانی

بسی جنحه و جنایات نسبت به شیعه خفاء از قول به فعل آورده و می آورند و زیان رسانیدن به شیعه و ریختن خون شان را حلال و مباح و ثواب می شمارند.40

همانطور که مشخص هست بیشترین حجم آمدن کوچی ها به هزاره جات را ذکر کرد که بعد از این دوره پای کوچیها باز شد و آنها هر ساله در ییلامیشی(فصل قشلاق تابستانی) برای استفاده از مراتع هزاره جات به این مناطق می آیند.

• حبیب الله 1901تا1919 میلادی

مقارن حکومت حبیب الله عشایر و قبایل کوچی از سرزمین های جنوب و جنوب شرقی و از مسیر هزاره جات در این زمان برای عبور کوچیها و ناقلین مساعد بود زیرا در خود هزاره جات کوچیهای شرقی و جنوبی به صورت کاروانهای بزرگ یغماگر در رفت و برگشت بودند.41

در این دوران قبایل کو چی از نواحی جنوب ارزگان را زیر پا گذاشته وارد دایزنگی گردیده و مدام به قتل و تاراج دست می زدند و عده ای می ماندند،عده ای پس می رفتند و عده ای به سوی شمال راهی می شدند ، در خلال همین سالها جنگهای خونینی بین جوخه های مسلح قبایل و هزاره های محل در گرفته با عث تلفات جانی و مالی میگردید.42

هزاره جات از لحاظ ارضی ، انسانی ، مالی و سیاسی بطور بی سابقه فشرده و خلاصه گردید. علاقه های وسیع در جنوب مانند دایچوپان، اجرستان،دهراود،گیزاب،چوره ،خاص ارزگان ، بوم بازار، باغو چارو... به تصرف قبایل پشتون قندهاری و قلجائی در آمد و به همین گونه در نقاط زرخیز دیگر هم افغانهای بی وطن مسکن گزین گردیدند، این دفعه تاجران کوچی پا را در عرصه اقتصاد محلی هزاره گذاشتند . کاروانهای تجارتی اقوام جنوبی متاع هندی (پاکستانی ) را چند برابر به مردم می فروختند و در مسیر رفت و آمد آنها در چند نقطه ی هزاره جات بازار چند هفتگی دایر می گردید.43

در این دوره (1919ـ1901) مراتع دشت ناهور به قبایل خوتی تره کی و ختایی داده شد .44

دوره حبیب الله بخش کوچکی از هزاره ها از ایران به افغانستان بازگشتند با سقوط شاه امان الله و به دنبال آن 9ماه هرج و مرج که در سراسر افغانستان گشترش داد صحرا نشینان پشتو یکبار دیگر با حمایت حکومت کابل سلطه خود را بر جامعه و اقتصاد هزاره ها تحمیل کرد و به طور چشمگیری آهنگ تو سعه آنها را کند ساختند.45

• اما ن الله :1919تا1929میلادی

امان الله خان در طی نطقی دروازه های افغانستان را بر روی سیل مهاجرین هندی باز گذاشت و نظامنامه ای در 8 فقره ترتیب و منتشر ساخت که طبق آن در افغانستان برای هر مهاجر 6 جریب و برای متاها 8 جریب زمین زراعتی با تخم زراعتی و... داده شود.46

امان الله از این مهاجرین یا دعوت شدگان به گرمی استقبال می کردو طبق مدارکی که غبار ارائه داده است این گونه اراضی مشروع وقفه ی ملت افغانستان را بدون هیچ گونه مجوز قانونی بدانها حاتم وار می بخشید.47

• حبیب الله کلکانی(بچه سقا) ۱۸ جنوری ۱۹۲۹ تا ۱۵ اکتوبر ۱۹۲۹

جنگهای دیگراز طرف کوچیها و پشتونها ی مجاور بر آنها تحمیل گردید که در آن سال جنگهای زیادی کردند مردم ده مرده مورد تهاجم پشتونهای کاکری و غلجایی قرار گرفتند و جنگ شایانی کردند خلاصه تا آمدن نادر خان به کابل و شکست تمام نیرو و قوای سقو ی ، هزاره جات به طور عموم و بهسود به طور خاص در حال جنگ بود ند .این مقاومت تا سقوط سقاوی ادامه داشت

• محمد نادر خان:1929تا 1933

خط دیورند حایل بین اقوام شده بود این امر در شرایط مقطعی برای اتحاد « پان پشتونیزم خالص» صدمه وارد میکرد

با همکاری اینگلیس و زیرکی محمد نادر خان طرح نو و نقشه جدیدی پی ریزی کردند و آن دعوت گسترده از قبایل آن سوی سرحد به داخل کشور به میزان ورود پشتونهای سر حدی به افغانستان ، اهالی بومی از مناطق پدری رانده گردیده راهی هندوستان_ایران و خاک روس می شدند.

دعوت از پشتونهای آن سوی سر حد یا به اصطلاح «مهاجرین هندی» به علت خالی شدن منطقه ی وسیع از کشور از سکنه و احساس حقارت و کمبود در کتله قومی پشتون صورت می گرفت.48

جنگ شدیدی بین یک عده از مردم هزاره جاغوری در منطقه ده مرده با پشتونهای مجاور که عامل اصلی آن اقوم کاکر بود پیش آمد ...در این جنگ یک تهاجم وسیع از طرف پشتونها صورت گرفت که به اثر استمداد و یاری خواستن قوم کاکر که مجاور قریه ده مرده بودند مردم دیگر پشتون از منطقه قلات و حتی سر حد افراد بیشماری گرد آمده ....49

• محمد ظاهر شاه :1933تا1973

در دایکندی شخصی به نام اجی غنی می آمد وسایلی را که از پاکستان آورده بود سر مردم می فروخت . می گفتند ما از از پیشاور که حرکت میکنیم شتران کرمان ،کرمان گفته می رفته،علفها را میچرند و می خورند بعد از 4-5 ماه بر می گشتند ارمان ،ارمان (حیف) میگفتند و بر می گردنند .پارچه های ارزان قیمت و بره و...به زور سر خانه ها می گذاشتند و سال بعد پولش راچند برابر دریافت می کردند کسی جرات نداشت اعتراض کند . در این زمان نیز کوچیها مردم هزاره جات را چورو چپاول می کردند ومورد حمایت دولت قرار داشتند .قیامهایی مانند قیام ابراهیم خان گاو سوار بر علیه این بی عدالتی در شهرستان صورت گرفت . 50

• داود خان: 1973تا1978

درزمان حکومت داوود خان از سال (1352 – 1357) ش کوچی ها مورد حمایت همه جانبه یی دولت قرار گرفتند حتی مسئولیت امنیت بعضی مناطق هزارجات از جمله منطقه پنجاب به کوچی ها سپرده شد.

مسئله اول جنگهای متعدد بود که بین مردم هزاره و کوچیهای افغان به اثر تجاوز کوچیها در اماکن متعدد صورت گرفت مانند علاءالدین غزنی و کوچیها در آنجا، دیگر در حدود شیر داغ جاغوری ، سومی که از همه مهمتر و انعکاس داشت جنگ مردم اوت قول جاغوری و افغانهای کوچی جوری بود که قضیه در سال 1333 تعدادی از افراد پشتون در حالیکه همه مسلح بوده اند در بازار اوت قول وارد گردیده چند نفری را به قتل می رسانند و بعد قفل دکانها را می شکنند و اموال را سزقت می کنند ...از طرف دولت هیاتی میگردد تا قضیه را از طریق مسالحه حل کند ...چون پشتونهای کوچی شناسنامه ندارند و افرادشان مشخص نیست ... در مقابل هر نفر که ادعا کرده بودند مفقو دالاثر شده مبلغ 30000 افغانی معین شد که به افغانهای کوچی داده شود .51 به دنبال دستو.ر داوود خان مبنی بر اتلاف مزارع هزاره ها کوچی ها به طور گستر ده تر از همیشه به آن مناطق سرازیر شدند و هجوم آوردندو در سرتا سر مناطق هزاره جات مناطق زمین های زراعی و کشت و زار آن مناطق به صورت وحشیانه پایمال نمودند . از آن جمله در ولسوالی ناهور از مربوطات ولایت غزنی با هجوم شوم کوچی ها زمین ها و مزارع اطراف مرکز ولسوالی نابود گردید.52

در سال بعدی یعنی سال 1354 کوچی با تجربه گرفتن از سال گذشته خود که به تنهایی نمی تواند کاری از پیش ببرد و مزارع گندم و علفزار و چراگاههای این مردم را نابود نماید . بخورد گله های گوسفند و شتر خود بهد در این سال با پشتوانه حکومت و شخص حاکم منطقه ناهور از همان ابتدا در این منطقه آمدن و ملک وزیر لیدر و بزرگ دو طائفه از کوچی به نام های عمر خیل مستقر در چوک و گورگی ستقر در انگورگ در معیت و همرای حاکم و ولسوال ناهور با در دست داشتن نقشه ظالمانه حکم سلطانی میل کوچی وارد منطقه شده و فراتر ازآنچه که در این نقشه ننگین و استبدادی به عنوان چراگاه مفت و مجانی و میل کوچی تعیین شده بود را ادعا کردند و اظهار داشتند که مرز میان میل کوچی و مردم ده نشین یخشی کوه قلتوب و کوشه دوستی است که با این وجودمردم ده نشین این منطقه از در خانه خود نمی توانستند پا فراتر بگذارند.53

ماجرای معروف است در سال1354 ش درولسوالی پنجاب ولایت بامیان که والی وقت بنام عبدالخالق رفیقی وقومندان امنیه اش شخصی بوده بنام قومندان سرباز است که اهالی پنجاب ، ورس و یکاولنگ به مرکز ولایت از کوچی ها شکایت میبرند قومندان سرباز مامور حل این قضیه میگردد و مجلس آماده میگردد طرفین دعوی هم حضور داشته قومندان امنیه پشت میکروفون قرار میگیرد تا راه حل عادلانه از زبان نماینده دولت جمهوری داوود خان را مردم بشنوند نماینده دولت جمهوری با کمال بی شرمی صدا میزند اگر کوچیها شتران شان زمینهای زراعتی هزاره ها را نمی چرند من خودم شتر می شوم زمینها را می چرم !

اینست راه حل عادلانه نماینده حکومت جمهوری ! که ازآن به بعد آن مردک بنام قومندان گاو معروف گردید! در همین مجلس یکی از روحانیون شجاع صدای اعتراض خودرا بلند می کند اما در همان مجلس با ضرب شتم وتهدید خاموش میگردد.54

باری دیگر بعد از کودتای هفت ثور 1357 ش کوه های هزارجات نیز چراگاهی عمومی اعلام شد ولی خوشبختانه عمر حاکمیت کودتایی 7ثور در هزارجات خیلی کوتاه بود .55

• مجا هدین : ( ۲۷ اپریل ۱۹۹۲ تا ۲۶ سپتمبر ۱۹۹۶ میلادی

ولی دردوران جهاد ومقاومت مردم دیگر کوچی ها هوس حضور درهزارجا ت را نکرد زمینهای هم که قبلا توسط کوچی بزور واجبار غصب شده بود دادگاههای اسلامی و شرعی در دوران جهاد آن قباله ها را فسخ نموده وزمینهای مردم رابه مالکان و ورثه آنها برگردانیده شد .54

• طالبان: ۲۷ سپتامبر ۱۹۹۶ تا ۱۲ نومبر ۲۰۰۱

همچنان الین آر پروشر از کریستن ساینس مانیتور در مقاله خود با عنوان کوچی ها نقابی برای القاعده چنین مینگارد" معاون ‏بن لادن (الظواهری( توسط کوچیها از افغانستان به مرز پاکستان فرارداده شد". وی همچنان بقول یکی از افسران که در ‏خط مقدم جبهه قرار داشت، گفت" این فرهنگ کوچیها است، تا هرکسی که در حال فرار و یا تعقیب باشد، برایش پناه دهند. ‏سردار خان معاون فرماندهی 600 نفری نیرو های عملیاتی در خوست گفت" القاعده از کوچیها منحیث سپر استفاده میکنند، ‏و کوچیها آنان را پناه داده و مواد مواد غذایی در مقابل پول برایشان تهیه می دارند"گاروود طی تحلیل از حالت كو چیهای افغانستان چنین اظهار است:" کوچیها نقش سیاسی بسیار کلانی در دوران ‏سلطه طالبان داشته اند، و (بعد از شکست طالبان) آنان از دولت کرزی در انتخابات2005 حمایت و پشتیبانی کرده اند".‏

گاروود همچنان اذعان داشت " نعیم کوچی یکی از قوماندانان معروف طالبان که در سال 2003 توسط نیرو های آمریکایی ‏زندانی شده بود، در اواخر 2004 از زندان (شاید هم به اشاره کرزی) آزاد شد، که رئیس جمهور کرزی به افتخار وی ‏ضیافت کلانی ترتیب داده، تا بتواند حمایت کوچی ها را به خود داشته باشد.55

تااینکه باری دیگردرزمان حاکمیت سیاه طالبان درسال 1379 ش با حمایت وزارت دفاع طالبان کوچی وارد هزارجات شدند تمام کسانیکه زمینهای اجدادی شان توسط دادگاههای اسلامی به آنها وورثه آنها برگردانیده شده بود مورد آزار اذیت قرار گرفتند .

• حامد کرزای: ( 22 دسامبر 2001 تا کنون )

در سالهای اخیر گزارشهای را مبنی بر برخوردهای مسلحانه بین کوچی ها یی که در طول تابستان به مناطق مرتفع مرکزی کشور می کوچند و مردم محل که عمدتا اقوام هزاره هستند دریافت نموده ایم . چنانچه طی 5 سال اخیر شاهد برخورد اهالی با کوچی ها در بهسود ولایت میدان ـ وردک و هم چنین منطقه ناهور ولایت غزنی بوده ایم که تلفات جانی و مالی راهم به دنبال داشته است . مردم محل ادعا دارند که حق استفاده از علفچراها متعلق به باشندگان دایمی همان محلات است زیرا یگانه وسیله معشیت مناسب در مناطق مرکزی پرورش مواشی استکه آنهم متکی به همین علفچرهای موجوده مناطق مرکزی است .اما کوچی ها ادعا دارند که مناطق مرتفه مرکزی افغانستان ساحه علفچر های تابستانی شان بوده و ایشان در این زمینه داری اسناد مالکیت نیز هستند. این اسناد مالکیت عمدتا در اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 م از طرف شاهن همان وقت صادر شده است.56

• بهار 86(2007 میلادی)

بار دیگر در بهار 1386 آوازه ظلم و چپاول گری کوچی ها از مناطق هزاره جات افغانستان در سر تاسر جهان پخش شد.57

• بهار 87(2008میلادی)

وباردیگری بعد از چندین سال آرامش درحکومت قانون و مدعی دموکراسی کوچی های تحریک شده از جانب حلقات معلوم الحال سبب ناآرامی هزارجات وباعث آواره شدن هزاران زن ، کودک ، پیروجوان گشته است وهمچنان چند نفر به قتل رسیده و تعدادی زخمی و تعدادی هم مفقودالاثر شده است.58

رابطه کوچیها و ساکنین منطقه :

افغانهای کوچی در هزاره جات می آمدند چای و پارچه و... را در سر خانه میگذاشت و می گفت سال دیگر من از اینجا پولش را می گیرم.59

رابطه تجاری

تجارت کوچ نشینان افغانستان مرکزی از 50ـ60 سال قبل آغاز شد...تعدادی در هر محل که اردو بزنند از وردک گرفته تا سراسر هزاره جات با چادرهای پاکستانی خود بازار کوچکی بر پا میکنند .هدف عمده ی آنها رسیدن به یک یا دو تا از سه بازاری بزرگی است که درست در مرکز افغانستان برگزار میشود.60

داد و ستد معمول در بازار یا به صورت نقدی یا قسمتی با کالا است و اغلب پرداخت بهاء کالا تا سال بعد به تاخیر می افتد. نوع اخیر دادو ستد در بین هزاره جان به خصوص با قبیله های مجاور رایج است.61

قدمت این بازارها زیاد نیست؛ زمان شروع به کار آنها از حدود سال 1930 است . قبل از آن فقط یک بازار و آن هم در جلگه کرمان واقع در بخش غربی هزاره جات در محلی به نام ده زنگی واقع بود . به دلایل گوناگون و بخشی به علت فشار کوچ نشنان شرق بازار فوق الذکر به طرف غرب و به منطقه ایماق منتقل شد.62 در این دادو ستد و در مبادلات سود غیر خالص سالیانه کوچ نسینان هرگز کمتر از 100درصد در سال نبوده و اغلب بیشتر از 200درصد است. بهاء کالایی که هزاره از کوچ نشین میخرد به ندرت نقدی پرداخت می شود؛ بدهی ثبت میشود و تصفیه آن تا سال بعد به تعویق می افتد . اغلب بدهی تبدیل به تعهد واگذاری گندم در سال بعد میشود و اگر تصفیه دیون بیش از یک سال طول بکشد معمولا به ازای هر سال دو برابریا سه برابر میشود ودر پی این مطلب بین قیمت پیش پرداخت و جاری گندم تفاوت ایجاد می شود که پرمنفعت ترین نظام برای کوچ نشینان میباشد.

برای هزاره این نظام یک دور تسلسل باطل است. زیرا در تصفیه حساب نهایی بدهی معوقه کوچ نشینان گوسفند گاو و در وهله آخر زمین را تملک میکنند.

نتیجه آن تجارت گوسفند در مقیاس عظیم برای تامین غذای مناطق پر جکعیت شرقی است فعالیتهای قدیمی محل و نقل کاروانی بین هند و افغانستان و سر انجام غلبه بر مرکزافغانستان.

نتایج تجارت کوچ نشینان با هزاره ها (دادو ستد قبایل مجاور ) در اثر تقابل تاریخی و کهنه این دو گروه سوداگر در جریان توسعه خاص خود تاثیر گسترده ای دارد؛این حقیقت که کوچ نشینان در حوزه سیست و توان ماد ی طرف حاکم هستند.63

باید بگوییم اکنون انگیزه تملک زمین نسبت به هر زمانی در گذشته قوی تر شده است. دلیل این موضوع آن است که متهورترین افراد کوچ نشین پی برده اند که دیگر سختیهای زندگی آنها به عنوان تاجران کاروان و استثمار آهسته هزاره ها کاملا مطابق نیاز روز و با ارزش نیست ملاحظات سیاسی هم در این مسئله مورد نظر است. 64

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت ها:

1.کوچ نشینی در ایران(پژوهشی درباره عشایر و ایلات)،سکند اماناللهی بهاروند،آگاه،؟،تهران،ص1

2.همان،ص3

3.همان،ص2و3

4.اقوام_کوچ نشینی(مجموعه مقالات)،به کوشش محمد حسین پاپلی یزدی،آستان قدس رضوی،1372،مشهد،ص 14

5.همان،ص14و15

6.مردم هزاره و خراسان بزرگ ،محمد تقی خاوری،عرفان،1358،تهران،ص 15

7.اقوام_کوچ نشینی(مجموعه مقالات)،به کوشش محمد حسین پاپلی یزدی،آستان قدس رضوی،1372،مشهد،ص 27

8.همان،ص 26

9. www.armans.info

10.هزاره ها در جریان تاریخ،محمد اسحاق اخلاقی، شرایع ،جلد 2،1380،قم،ص 212

11.هزاره های افغانستان،سید عسکر موسوی،مترجم:اسدالله شفایی،اشک یاس،1387،تهران ،ص 171

12.هزاره ها در جریان تاریخ،محمد اسحاق اخلاقی، شرایع ،جلد 2،1380،قم،ص 268

13.اقوام_کوچ نشینی(مجموعه مقالات)،به کوشش محمد حسین پاپلی یزدی،آستان قدس رضوی،1372،مشهد،ص 26

14.هزاره های افغانستان،سید عسکر موسوی،مترجم:اسدالله شفایی،اشک یاس،1387،تهران ،ص 159

15.همان، ص 179

16.هزاره ها در جریان تاریخ،محمد اسحاق اخلاقی، شرایع ،جلد 2،1380،قم،ص268

17.هزاره ها از قتل عام تا احیای هویت،بصیر احمد دولت آبادی،ابتکار دانش،1385،قم،ص 172

18.همان،ص 176

19.همان،ص179

20همان،ص183

21.همان،ص205

22.همان،ص208

23.  www.armans.info

24.هزاره ها در جریان تاریخ،محمد اسحاق اخلاقی، شرایع ،جلد 2،1380،قم،ص269

25 نژادنامه افغان،ملا فیض محمد کاتب،اسماعیلیان،1372،قم،ص57و58

26.همان،ص59

27. همان،ص59

28.همان،ص 59

29.همان،ص،71و72

30.همان،ص80

31.همان،ص97

32.همان،ص96

33.همان،ص98

34.همان،ص99

35.همان،ص99و100

36.همان،ص100

37.همان،ص103

38.همان،ص101و102

39.همان،ص104

40.همان،ص108

41.سراج ،فصلنامه مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان،شماره18،پاییز1387،قم،ص161

42.همان،ص167

43.همان،ص169

44.اقوام_کوچ نشینی(مجموعه مقالات)،به کوشش محمد حسین پاپلی یزدی،آستان قدس رضوی،1372،مشهد،ص218

45.هزاره های افغانستان،سید عسکر موسوی،مترجم:اسدالله شفایی،اشک یاس،1387،تهران ،ص135

46.هزاره ها از قتل عام تا احیای هویت،بصیر احمد دولت آبادی،ابتکار دانش،1385،قم،ص172

47.همان،ص171

48.همان،ص170

49.هزاره ها در جریان تاریخ،محمد اسحاق اخلاقی، شرایع ،جلد 2،1380،قم،ص435

50.؟

51.هزاره ها در جریان تاریخ،محمد اسحاق اخلاقی، شرایع ،جلد 2،1380،قم،ص514و515

52.فریاد کوهسار،غلامحسین حیدری خوات،مولف،1386،ص120

53.همان،ص 124و123

54. www.armans.info

55. azaranica Google Groups.htm.www

56.فریاد کوهسار،غلامحسین حیدری خوات،مولف،1386،ص180و181

57.همان،ص147

58. www.armans.info

59.هزاره ها از قتل عام تا احیای هویت،بصیر احمد دولت آبادی،ابتکاردانش،1385،قم،ص499

60.همان،ص28و29

61.همان،ص30

62.همان،ص31

63.همان،ص34

64.همان،ص

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع: کابل پرس